Association for Democratic Reforms (ADR) Report
Regional Parties Income: असोसिएशन फॉर डेमोक्रॅटिक रिफॉर्म्स (ADR) या स्वयंसेवी संस्थेने मंगळवारी एक अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. या अहवालात 2021-22 या आर्थिक वर्षात प्रादेशिक राजकीय पक्षांनी अज्ञात स्त्रोतांकडून 887.55 कोटी रुपये कमावले, जे राजकीय पक्षांच्या एकूण उत्पन्नाच्या 76 टक्के आहे.
2020-21 च्या तुलनेत अज्ञात स्त्रोतांकडून राजकीय पक्षांचे उत्पन्न वाढल्याचे या आकडेवारीवरून स्पष्ट झाले आहे. 2020-21 मध्ये हे उत्पन्न 530.70 कोटी रुपये होते आणि त्यातील 263.93 कोटी रुपये (49.73 टक्के) अज्ञात स्त्रोतांकडून आले होते.
समोर आलेल्या अहवालानुसार प्रादेशिक पक्षांना इलेक्टोरल बाँड्सच्या माध्यमातून सर्वाधिक पैसा मिळाला आहे. हे एकूण रकमेच्या 93.26 टक्के (827.76 कोटी) आहे. 27 प्रादेशिक पक्षांनी कूपनच्या विक्रीतून 4.32 टक्के आणि ऐच्छिक योगदानाद्वारे 2.40 टक्के निधी गोळा केला आहे.
या अभ्यासासाठी, 54 प्रादेशिक (मान्यताप्राप्त) राजकीय पक्षांचा विचार करण्यात आला. परंतु त्यापैकी केवळ 28 जणांनी त्यांचे वार्षिक लेखापरीक्षण आणि देणगी अहवाल सादर केले होते, तर उर्वरित पक्षांनी दोनपैकी केवळ एक अहवाल सादर केला होता.
ADR अहवालानुसार, 20,000 रुपयांपेक्षा जास्त देणग्या हे ज्ञात स्त्रोतांकडून मिळणारे उत्पन्न म्हणून दाखवले गेले आहे कारण त्यांच्या देणगीदारांचे तपशील प्रादेशिक पक्षांनी निवडणूक आयोगाकडे सादर केलेल्या माहितीमध्ये उपलब्ध आहेत.
20,000 रुपयांपेक्षा कमी देणगी देणाऱ्या व्यक्ती किंवा संस्था आणि इलेक्टोरल बाँडद्वारे देणगी देणाऱ्या व्यक्तींची नावे राजकीय पक्षांना जाहीर करणे आवश्यक नाही.
अहवालात असे म्हटले आहे की 2021-22 या आर्थिक वर्षात 27 प्रादेशिक राजकीय पक्षांचे एकूण उत्पन्न 1,165.58 कोटी रुपये आहे, तर ज्ञात देणगीदारांकडून राजकीय पक्षांचे एकूण उत्पन्न 145.42 कोटी रुपये आहे, जे त्यांच्या एकूण उत्पन्नाच्या 12.48 टक्के आहे.
सदस्यत्व फी, बँक व्याज, प्रकाशनांची विक्री इत्यादीसारख्या इतर ज्ञात स्रोतांमधून राजकीय पक्षांचे एकूण उत्पन्न 132.61 कोटी रुपये किंवा एकूण उत्पन्नाच्या 11.38 टक्के आहे.
इतिहास
असोसिएशन फॉर डेमोक्रॅटिक रिफॉर्म्स (ADR) ची स्थापना 1999 मध्ये इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट (IIM) अहमदाबाद येथील प्राध्यापकांच्या गटाने केली होती. 1999 मध्ये, त्यांनी दिल्ली उच्च न्यायालयात जनहित याचिका (PIL) दाखल केली होती ज्यामध्ये निवडणूक लढवणाऱ्या उमेदवारांची गुन्हेगारी, आर्थिक आणि शैक्षणिक पार्श्वभूमी उघड करण्याची विनंती [किंवा विनंती] केली होती. या आधारे सर्वोच्च न्यायालयाने 2002 मध्ये आणि त्यानंतर 2003 मध्ये निवडणूक लढवणाऱ्या सर्व उमेदवारांना निवडणूक आयोगाकडे प्रतिज्ञापत्र दाखल करून निवडणुकीपूर्वी गुन्हेगारी, आर्थिक आणि शैक्षणिक पार्श्वभूमी उघड करणे बंधनकारक केले.
गुजरात विधानसभेच्या निवडणुकीसाठी 2002 मध्ये ADR द्वारे प्रथम निवडणूक वॉच घेण्यात आला होता ज्यामध्ये मतदारांना मतदानादरम्यान माहितीपूर्ण निवड करण्यात मदत करण्यासाठी निवडणूक लढविणाऱ्या उमेदवारांच्या पार्श्वभूमीचे तपशीलवार विश्लेषण मतदारांना प्रदान करण्यात आले होते. तेव्हापासून ADR ने नॅशनल इलेक्शन वॉचच्या सहकार्याने जवळपास सर्व राज्य आणि संसद निवडणुकांसाठी इलेक्शन वॉचचे आयोजन केले आहे. देशाच्या राजकीय आणि निवडणूक प्रणालीमध्ये पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व वाढवण्याच्या उद्देशाने हे अनेक प्रकल्प आयोजित करते.
आमचे ध्येय
निवडणूक आणि राजकीय सुधारणांच्या क्षेत्रात सतत काम करून प्रशासन सुधारणे आणि लोकशाही मजबूत करणे हे आमचे ध्येय आहे. या क्षेत्रातील कार्याची व्याप्ती आणि व्याप्ती खूप मोठी आहे, म्हणूनच, ADR ने देशाच्या राजकीय व्यवस्थेशी संबंधित खालील क्षेत्रांमध्ये आपले प्रयत्न केंद्रित करणे निवडले आहे:
- राजकीय प्रक्रियेत भ्रष्टाचार आणि गुन्हेगारीकरण.
- चांगल्या आणि माहितीपूर्ण निवडीसाठी उमेदवार आणि पक्षांशी संबंधित माहितीच्या अधिक प्रसाराद्वारे मतदारांचे सक्षमीकरण.
- राजकीय पक्षांच्या अधिक जबाबदारीची गरज.
- पक्षांतर्गत लोकशाही आणि पक्षाच्या कामकाजात पारदर्शकता हवी.