जप्ती
न्यायालयाने एखादी स्थावर किंवा जंगम मिळकत आदेशिकेद्वारे आपल्या ताब्यात घेणे म्हणजे जप्ती किंवा अभिग्रहण. जंगम मालाची जप्ती त्या मालाच्या स्वरूपावरून विविध प्रकारे केली जाते. स्थावर मिळकत ही…
कारवाईयोग्य दावा
न्यायालयात जाऊनच फलित करुन घ्यावा लागतो,अशा अमूर्त अधिकाराला कारवाईयोग्य दावा म्हणतात. इंग्लिश विधीमध्ये जंगम संपत्तीचे दोन प्रकार आहेत. ताब्यात असलेली संपत्ती आणि ताब्यात नसल्यामुळे न्यायालयातून मिळवणे अवश्य…
माफी
(पार्डन). गुन्हा कबुलीकरिता न्यायालयाने सहअपराधीस शिक्षेत दिलेली सशर्त माफी अथवा क्षमेचे अभिवचन. माफीसंबंधीची कायदेशीर तरतूद भारतीय फौजदारी प्रक्रिया संहितेच्या ३०६ ते ३०८ कलमांमध्ये करण्यात आलेली आहे. एखाद्या व्यक्तीने अपराध केल्याचे अन्वेषण यंत्रणेला माहीत असूनही…
कारवाईयोग्य दावा
न्यायालयात जाऊनच फलित करुन घ्यावा लागतो,अशा अमूर्त अधिकाराला कारवाईयोग्य दावा म्हणतात. इंग्लिश विधीमध्ये जंगम संपत्तीचे दोन प्रकार आहेत. ताब्यात असलेली संपत्ती आणि ताब्यात नसल्यामुळे न्यायालयातून मिळवणे अवश्य…
सह-अपराधी
( अकाँप्लिस ). एखादा अपराध एकापेक्षा अधिक व्यक्तींनी एकत्रपणे केला, तर ते सर्व संयुक्तपणे अपराधी मानले जातातच; परंतु अपराध होण्यापूर्वी, होताना अगर झाल्यावर अशा अपराधात स्वारस्य असणाऱ्या,…
स्कॉटलंड यार्ड
इंग्लंडमधील लंडन या महानगरातील पोलीस खात्याचे मुख्यालय. स्कॉटलंड यार्ड या नावाने ते प्रसिद्ध आहे. स्कॉटलंडचा राजा केनेथ यास त्याच्या लंडनमधील निवासासाठी दिलेल्या राजवाड्याच्या जागेवरच हे मुख्यालय असल्याने…
सरकारजमा
(कॉन्फिस्केशन). कोणत्याही व्यक्तीची खासगी मालमत्ता विनियोजित करण्याची कृती. एखादया व्यक्तीची स्थावर तसेच जंगम मालमत्ता काही विशिष्ट परिस्थितीत सरकारच्या (शासनाच्या) मालकीची होते, त्यावेळेस ती संपत्ती ‘सरकारजमा’ झाली असे…
बोजा
(इन्कम्ब्रन्स). एखाद्या रकमेच्या वसुलीकरिता हमी म्हणून व्यक्ती किंवा कायद्याने एखादी स्थावर मिळकत तारण ठेवली जाते, तेव्हा अशा व्यवहारास कायद्याच्या परिभाषेत ‘बोजा’ असे म्हणतात. मात्र या व्यवहारात गहाण-व्यवहाराप्रमाणे…
पोटगी
कायद्याने काही ठराविक नातेवाईकांच्या पालनपोषणाची जबाबदारी ठराविक व्यक्तींवर लादलेली आहे. त्या व्यक्तीला ही जबाबदारी डावलता येत नाही. अशा व्यक्तीने नातेवाईकांच्या पालनपोषणात हेळसांड अगर आबाळ केली, तर कायद्याने नातेवाईकांना…
आंतरराष्ट्रीय कायदा
राष्ट्रांचे परस्परसंबंध नियंत्रित करणारा कायदा. या कायद्याचे व्यक्तिगत व सार्वजनिक असे दोन प्रकार आहेत. परकीय तत्त्व अंतर्भूत असलेल्या वादामध्ये न्याय देण्यासाठी विदेशी कायद्याचा उपयो करून न्यायालयांनी विकसित…